صله‌ی رحم

یا عَلیُّ، صِلَةُ الرَّحِمِ تَزیدُ فِی العُمرِ.
ای علی، صله‌ی رحم و دوستی با خویشاوندان، بر عمر می‌افزاید.
بحارالانوار، ج 77، ص 62

اسلام برای صله‌ی رحم و کمک و حمایت و محبّت به خویشاوندان اهمّیّت فوق العاده‌ای قائل شده و از قطع رحم و بریدن رابطه از خویشان و بستگان به شدّت نهی کرده است.
اهمّیّت صله‌ی رحم تا آن پایه است که پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «پیوند خویشاوندان شهرها را آباد می‌سازد و بر عمرها می‌افزاید هر چند انجام دهندگان آن از نیکان نباشند».
در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) می‌خوانیم که فرمود: «صِل رَحِمَکَ وَ لَو بِشَربَةٍ مِن مَاءٍ وَ أفضَلُ ما تُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ کَفُّ الأذی عَنها؛ پیوند خویشاوندی خود را حتّی با جرعه‌ای از آب محکم کن و بهترین راه برای خدمت به آنان این است که (لااقل) از تو آزار و مزاحمتی نبینند». (1)
زشتی گناه قطع رحم به حدّی است که امام سجّاد (علیه السلام) به فرزندش نصیحت می‌کند که از مصاحبت با پنج طایفه بپرهیزد. یکی از آن پنج گروه کسانی‌اند که قطع کرده‌اند: «یَا بُنَیَّ اُنظُر خَمسَةً فَلا تُصاحِبهُم وَ إِیَّاکَ وَ مُصَاحَبَةَ القاطِعِ لِرَحمِهِ فَإِنّی وَجَدتُهُ مَلعوناً فی کِتابِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ؛ بپرهیز از معاشرت با کسی که قطع رحم کرده که قرآن او را ملعون و دور از رحمت خدا شمرده است». (2)
مختصر اینکه قرآن نسبت به قاطعان رحم و پیوند خویشاوندی تعبیرات شدیدی دارد و احادیث اسلامی نیز آنها را سخت مذمّت کرده است.
از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) پرسیدند مبغوض‌ترین عمل در پیشگاه خداوند کدام است؟
در پاسخ فرمود: «شرک به خدا» پرسیدند: بعد از آن؟ فرمود: «قطع رحم». (3)
علّت اینکه اسلام نسبت به حفظ پیوند خویشاوندی این همه پافشاری کرده این است که همیشه برای اصلاح، تقویت، پیشرفت، تکامل و عظمت بخشیدن به یک اجتماع بزرگ چه از نظر جنبه‌های معنوی و چه اخلاقی باید از واحدهای کوچک آن شروع کرد، با پیشرفت و تقویت واحدهای کوچک، اجتماع خود به خود اصلاح خواهد شد.
اسلام برای عظمت مسلمانان از این روش به نحو کامل‌تری بهره‌برداری کرده است و دستور به اصلاح واحدهایی داده که معمولاً افراد از کمک و اعانت و عظمت بخشیدن به آن رویگردانند، زیرا تقویت بنیه‌ی کسانی را توصیه می‌کند که خونشان در رگ و پوست هم در گردش است، اعضای یک خانواده‌اند، و پیداست هنگامی که اجتماعات کوچک خویشاوندی نیرومند شد عمر انسان نیز طولانی می‌شود و در نتیجه موجب عمران شهرها می‌گردد. شاید حدیثی که می‌گوید: «صله‌ی رحم باعث آبادی شهرها می‌شود» اشاره به همین معنی باشد.

پی‌نوشت‌ها:

1. کافی، ج 2، ص 151.
2. کافی، ج2، ص 376.
3. همان، ص 290.

منبع مقاله :
مکارم شیرازی، ناصر، (1390) انوار هدایت (مجموعه مباحث اخلاقی)؛ قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب (ع)، چاپ اول.